Aanleiding, feiten, context

Het CBS beslistte om een project te starten rondom de opwaardering van begraafplaatsen in onze gemeente. Dit project past binnen de ambitie om met alle begraafplaatsen te evolueren naar parkbegraafplaatsen die rust en sereniteit uitstralen. De gemeente Riemst wilt de rustplaats van onze dierbare overledenen opwaarderen door het vergroenen en het aanpakken van verwaarlozing op de verschillende begraafplaatsen.

Vooraleer we hiermee starten is het belangrijk om te weten of de graven een concessie hebben of niet. Als er een concessie is dan zijn nabestaande verantwoordelijk voor de graven en het onderhoud ervan. Als er geen concessie is dan is het graf eigendom van de gemeente. Dit houdt in dat de gemeente verantwoordelijk is voor onderhoud, eventuele herstellingen en ontruimingen/ ontgravingen.

Op dit moment is het niet altijd duidelijk of er een concessie is. Daarom willen we nabestaanden van een bestaand graf zonder concessie of met een verlopen concessie nog éénmalig de mogelijkheid geven om een concessie aan te vragen. De rechtzettingsprocedure kan resulteren in:

- een nieuwe aanvraag of een hernieuwing van de concessie

- een autonome en bewuste beslissing van nabestaanden om geen concessie te nemen.

De retroactieve rechtzetting verloopt in 2 fases. Bij de fasering wordt er rekening gehouden met de ouderdom van het grafmonument. In de eerste fase (van 1 oktober 2022 tot 31 december 2023) werd de procedure van hernieuwing van verlopen concessies toegepast bij grafmonumenten die ouder zijn dan 50 jaar (daterend van voor 1972). In een tweede fase (oktober 2025-december 2026) gebeurt hetzelfde voor de grafmonumenten (daterend vanaf 1972) zoals goedgekeurd door het schepencollege van 5 maart 2025.

Het huidige reglement retroactieve rechtzetting geldt vanaf 4 juli 2022 tot 31 december 2025.

De concessie wordt verleend voor een periode van 15 jaar, die aanvangt op de datum van de goedkeuring door het college van burgemeester en schepenen. Voor de concessie wordt een bedrag van 150 euro aangerekend, uitgezonderd voor graven met een eeuwigdurende concessie, voor graven op een kinderperk en voor graven van op een ere-perk van oud-strijders is de concessie gratis. Indien er geen concessie wordt aangevraagd wordt het betrokken grafmonument eigendom van de gemeente.

Het college van burgemeester en schepenen vraagt de gemeenteraad akkoord te gaan met het reglement retroactieve rechtzetting tweede fase.

Juridische gronden

- decreet Lokaal Bestuur;

- decreet van 16 januari 2004 op de begraafplaatsen en lijkbezorging en latere wijzigingen

- omzendbrief KBBJ/ABB 2024/1 over de toepassing van het decreet van 16 januari 2024 op de begraafplaatsen en lijkbezorging en de uitvoeringsbesluiten;

- besluit van 14 mei 2004 van de Vlaamse Regering tot organisatie, inrichting en beheer van begraafplaatsen en crematoria en latere wijzigingen;

- gemeenteraadsbesluit van 04/07/2022 over het algemene reglement op de begraafplaatsen;

- gemeenteraadsbesluit van 04/07/2022 over het retributiereglement op de begraafplaatsen;

- gemeenteraadsbesluit van 04/07/2022 over het reglement retroactieve rechtzetting op de begraafplaatsen;

- gemeenteraadsbesluit van 04/07/2022 over het project 'opwaardering begraafplaatsen'

- besluit college burgemeester en schepenen van 05/03/2025 over project 'opwaardering begraafplaatsen '- fase 2

BESLUIT: Tijdelijk reglement retroactieve rechtzetting

eenparig

artikel 1:

De gemeenteraad keurt het reglement retroactieve rechtzettingen tweede fase goed.

Artikel 1: Begripsomschrijvingen

Voor de toepassing van dit reglement wordt verstaan onder:

●        Concessie: een tijdelijk gebruiksrecht van een perceel of een nis op de begraafplaats. Aan dit recht is een bepaalde duur en bepaalde kostprijs gekoppeld.

●        Concessiebegunstigde: persoon of personen in wiens of wier voordeel de aanvraag voor een concessie wordt ingediend.

●        Concessiehouder: persoon of personen die de aanvraag voor een concessie indient of indienen.

●        Ere-perk voor oud-strijders: perk dat is voorbehouden om de oud-strijders van de wereldoorlogen 1914-1918 en 1940-1945 een laatste rustplaats te geven.

●        Kinderperk: perk dat is voorbehouden om overleden kinderen (jonger dan 7 jaar) een laatste rustplaats te geven.

●        Niet-geconcedeerd: gratis laatste rustplaats met een wettelijke minimumtermijn van 10 jaar (grafrust). Het gemeentebestuur van Riemst heeft deze minimumtermijn verlengd tot 15 jaar.

●        Retributie: tarief.

●        Retributiereglement: tariefreglement.

●        Retroactieve rechtzetting: een éénmalige procedure waarbij nabestaanden de mogelijkheid krijgen om een concessie aan te vragen voor een niet-geconcedeerd graf of om een concessie te hernieuwen (verlengen) bij een verlopen concessie.

Artikel 2: Toepassing reglement

Onderhavig reglement is van toepassing op alle begraafplaatsen binnen de gemeente Riemst en geldt met ingang van 15 april 2025 en voor een termijn die eindigt op 31 december 2026. Dit reglement is dus tijdelijk en geldt uitsluitend voor de concessies die toegekend worden in het kader van een retroactieve rechtzetting. Voor de reguliere aanvragen en hernieuwingen van concessies zijn het algemeen reglement op de begraafplaatsen en het retributiereglement op de begraafplaatsen van toepassing.

Artikel 3: Begraafvormen

Een concessie kan aangevraagd worden voor de volgende vormen van begraving:

●        Volle grond

●        Grafkelder

●        Columbarium

●        Urnenkelder

Artikel 4: Procedure

Nabestaanden van graven die niet-geconcedeerd zijn of een verlopen concessie hebben krijgen éénmalig de mogelijkheid om een concessie aan te vragen.

De bekendmaking gebeurt in eerste instantie door een algemene berichtgeving via de gemeentelijke informatiekanalen (website, facebook, gemeentelijk informatieblad). Vanaf september 2025 vindt er een meer gerichte bekendmaking plaats aan de ingang van de begraafplaatsen en aan de graven die op dat moment niet-geconcedeerd zijn of een verlopen concessie hebben.

Vanwege praktische overwegingen zal de aanpak gefaseerd plaatsvinden. In de  eerste fase (2022-2023) werden de graven daterend van vóór 1972 aangeplakt. In een tweede fase (2025-2026) komen de graven, daterend van ná 1972 aan bod. Nabestaanden krijgen minimaal 1 jaar de tijd om een keuze te maken, vanaf de bekendmaking aan de ingang van de begraafplaats en het betrokken graf. Na afloop van deze procedure is het niet meer mogelijk om nog een concessie aan te vragen en wordt het graf eigendom van de gemeente.

Artikel 5: Aanvraag

Een concessie wordt schriftelijk aangevraagd door een nabestaande of belanghebbende via  het formulier ‘Aanvraag Concessie - Retroactieve Rechtzetting’. Dit formulier is terug te vinden op de website van de gemeente of kan aangevraagd worden bij de dienst burgerlijke stand. De schriftelijke concessieaanvraag vermeldt de concessiehouder en de concessiebegunstigde(n). Ook wanneer men beslist om geen concessie te nemen wordt dit schriftelijk meegedeeld via bovengenoemd formulier.

Artikel 6: Bevoegdheid

De concessie wordt toegekend door het College van Burgemeester en Schepenen. Het College van Burgemeester en Schepenen kan een concessie weigeren of beëindigen indien er sprake is van verwaarlozing.

Artikel 7: Duur

Een concessie wordt verleend voor 15 jaar en neemt aanvang op de datum van de beslissing door het College van Burgemeester en  Schepenen. De concessie kan na 15 jaar verlengd worden volgens de termijnen en tarieven die vermeld staan in het dan geldende retributiereglement op de begraafplaatsen.

Uitzondering:

Bij graven met een verlopen eeuwigdurende concessie wordt de concessie, op uitdrukkelijk verzoek, verlengd voor een termijn van 50 jaar[1].

Artikel 8: Tarieven

Het tarief van een concessie bedraagt € 150, zowel voor inwoners als niet-inwoners en ongeacht de begraafvorm of het aantal overledenen.

Uitzonderingen:

1. Een concessie is gratis voor graven met een eeuwigdurende concessie, voor graven op een kinderperk en voor graven op een ere-perk van oud-strijders.
2. Een concessie is niet van toepassing voor strooiweiden en de engelenweide.

Artikel 9: Betaling

De betaling van de toegekende concessie vindt plaats na het ontvangen van de factuur en binnen de daarin vermelde betalingstermijn. 

Artikel 10: Betwisting

In geval van betwisting over een al dan niet verleende concessie berust de bewijslast van het bestaan van de concessie bij de persoon die beweert de concessiehouder of een begunstigde te zijn.

Geschillen betreffende de begravingen in een concessie worden beslecht door de rechtbank van eerste aanleg of ingeval van hoogdringendheid door de voorzitter van de rechtbank die zitting houdt in kortgeding. Het is aan de meest gerede partij om eventueel een gerechtelijke procedure op te starten.

artikel 2:

Dit besluit wordt bekendgemaakt conform de bepalingen van het DLB.

[1] Door de wet van 20 juli 1971 werden de eeuwigdurende concessies afgeschaft. Diezelfde wet voorziet dat eeuwigdurende concessie (meermaals) kosteloos hernieuwd kunnen worden voor een termijn van 50 jaar, op uitdrukkelijke aanvraag van de nabestaanden.