Aanleiding, feiten, context

De federale regering heeft in haar regeringsprogramma opgenomen dat de werkloosheidsuitkeringen beperkt zullen worden in de tijd. Dit heeft ingrijpende gevolgen voor heel wat burgers want het verliezen van de werkloosheidsvergoeding staat immers gelijk met het verliezen van het inkomen.

Deze maatregel van de federale regering zal ook een belangrijke impact hebben op de lokale besturen. Burgers die hun werkloosheidsuitkering verliezen zullen mogelijk aanspraak maken op het recht op maatschappelijke integratie in de vorm van leefloon.

Aan het vast bureau wordt gevraagd aan de raad voor maatschappelijk welzijn de beslissing voor te stellen tot de oprichting van een dienst arbeidstrajectbegeleiding  voor te stellen en akkoord te gaan tot de aanwerving van 1 VTE arbeidstrajectbegeleider, contractueel, niveau B1-B3.

Juridische gronden

●        Decreet over het lokaal bestuur van 22/12/2017

●        Wet betreffende de openbare centra voor maatschappelijk welzijn van 08/07/1976

●        Recht op Maatschappelijke Integratie Wet van 26 mei 2002

●        Federaal regeerakkoord van 2025, in bijzonder de beperking van de werkloosheid in de tijd

●        Ontwerp van programmawet 2025 van 27 mei 2025

Adviezen

Sociaal Huis: positief advies

Argumenten

OCMW's hebben als taak om te zorgen voor de maatschappelijke dienstverlening die de samenleving verplicht is te verlenen aan haar burgers, en arbeidstrajectbegeleiding is een belangrijk onderdeel daarvan. Via arbeidstrajectbegeleiding helpt het OCMW burgers bij het vinden van werk, wat een cruciale stap is naar een zelfstandig bestaan en het vermijden van langdurige afhankelijkheid van sociale bijstand. 

Volgens de meest recente ramingen zullen in Riemst (bron: rekentool VVSG):

●        134,39 werklozen geïmpacteerd worden door deze maatregel tussen 1 januari 2026 en 1 juli 2027.

●        81 van hen zullen een aanvraag indienen bij het OCMW voor recht op maatschappelijke integratie of een andere vorm van financiële steunverlening

●        29,60 van hen zullen vermoedelijk recht hebben op een leefloon.

Dit resulteert in een geraamde stijging van eigen bijdrage aan leefloon tussen 1 januari 2026 en 1 juli 2027 bedraagt  208.841,57 €.

Het recht op maatschappelijke integratie is het sluitstuk van de sociale bescherming en is bedoeld voor al wie over ontoereikende bestaansmiddelen beschikt en geen of slechts in beperkte mate aanspraak kan maken op een inkomen uit arbeid, werkloosheid, ziekte of invaliditeit.

Het recht op maatschappelijke integratie heeft tot doel individuen maximaal te laten participeren en integreren in de maatschappij. Het uiteindelijke doel is om leefloners te begeleiden naar een situatie van financiële onafhankelijkheid, maatschappelijke integratie en persoonlijke ontwikkeling, met aandacht voor hun individuele omstandigheden en mogelijkheden.

Een belangrijk instrument om deze doelstelling te verwezenlijken is het begeleiden naar en aanbieden van werk. De wet van 26 mei 2002 betreffende het recht op maatschappelijke integratie bevat dan ook een bijzondere tewerkstellingsopdracht voor de openbare centra voor maatschappelijk welzijn.  Zij moeten leefloners ondersteunen bij hun traject naar duurzame arbeid.

Heden biedt het OCMW deze ondersteuning aan door:

●        afsluiten van een geïndividualiseerd project voor maatschappelijke integratie (GMPI) met de leefloongerechtigden.  Het GPMI is een overeenkomst tussen een persoon die hulp vraagt aan het OCMW en het OCMW zelf, waarbij concrete stappen worden afgesproken om de maatschappelijke en/of professionele integratie van die persoon te bevorderen. 

●        tewerkstellingskansen aan te bieden in samenwerking met andere partners zoals  VDAB, Parkoers, wijk-werken, intergemeentelijke samenwerking regierol sociale economie en werk, ...

●        intekenen op projectoproepen die middelen ter beschikking stellen om tewerkstellingskansen te vergroten (LAP 1, LAP 2)

Het aantal leefloongerechtigden stijgt in Riemst stelselmatig:

●        2020: 25 leefloongerechtigden

●        2021: 27 leefloongerechtigden

●        2022: 35 leefloongerechtigden

●        2023: 49 leefloongerechtigden

●        2024: 65 leefloongerechtigden

●        2025 (stand 07/2025): 40 leefloongerechtigden

Burgers die een leefloon ontvangen dreigen, zonder juiste ondersteuning en begeleiding in armoede terecht te komen. De ondersteuning die het OCMW tot op heden biedt om burgers te begeleiden naar tewerkstelling, voldoet niet meer om aan de verwachte begeleidingsnoden ten gevolg van het stijgend aantal leefloondossiers tegemoet te komen.

Het is van primordiaal belang dat we intensief inzetten op begeleiding naar werk want betaald werk is dé belangrijkste waarborg tegen sociale uitsluiting.

Aan de raad voor maatschappelijk welzijn wordt daarom  voorgesteld over te gaan tot het oprichten van een dienst arbeidstrajectbegeleiding, zodat we een actieve bijdrage leveren in het ondersteunen van burgers in hun zoektocht naar werk en om te voorkomen dat ze in armoede terecht komen.

De concrete invulling van de dienst trajectbegeleiding is als volgt:

1. Doelstelling

Het hoofddoel is om leefloners te activeren en te ondersteunen in hun traject naar een duurzame werkplek. Dit omvat:

●        Het vergroten van de zelfredzaamheid van de leefloners.

●        Het versterken van hun positie op de arbeidsmarkt.

●        Het bevorderen van maatschappelijke participatie.

●        Het verminderen van de afhankelijkheid van sociale bijstand.

2. Doelgroep

Alle leefloners die recht hebben op maatschappelijke integratie via het OCMW en die ondersteuning nodig hebben bij het vinden van werk zoals:

●        Jongeren zonder werkervaring.

●        Langdurig werklozen.

●        Mensen met een psychosociale, fysieke of taalachterstand.

●        Mensen met een migratieachtergrond

3. Strategie en Aanpak

3.1 Intake en Beoordeling

Uitvoeren van een uitgebreide intake om de achtergrond, vaardigheden, interesses en mogelijke barrières van de leefloner in kaart te brengen.

Opstellen van een persoonlijk ontwikkelingsplan (POP), waarin doelen en concrete stappen worden vastgelegd.

3.2 Persoonlijke Begeleiding

Intensieve begeleiding m.b.t. uitvoeren van het POP

Werken aan randvoorwaarden (mobiliteit, kinderopvang, gezondheid, taalvaardigheid, ...)

Ontwikkelen en versterken van competenties (motivatie, sollicitatietechnieken, arbeidshouding, ..)

Periodieke evaluaties om voortgang te bespreken en het actieplan bij te stellen.

3.3 Opleiding en Training

Aanbieden van opleidingen en trainingen gericht op arbeidsmarktgerichte competenties, zoals taalvaardigheid, technische vaardigheden of digitale kennis.

Samenwerking met onderwijsinstellingen en opleidingscentra.

3.4 Werkervaring en Netwerken

Plaatsen van leefloners in sociale werkplaatsen, stages of tijdelijke projecten om werkervaring op te doen.

Ondersteunen bij het opbouwen van een professioneel netwerk.

Ontplooien via vrijwilligerswerk, als opstap naar een duurzame arbeid en netwerk

3.5 Samenwerking met Werkgevers

Actief zoeken naar werkgevers die openstaan voor het aannemen van leefloners.

Ontwikkelen van partnerships met bedrijven voor stage- en werkplekken.

Informeren van werkgevers over mogelijke premies en voordelen bij het aannemen van leefloners.

3.6 Nazorg en Opvolging

Blijvende ondersteuning tijdens de eerste maanden van tewerkstelling om uitval te voorkomen.

Advies en coaching om eventuele uitdagingen op de werkplek aan te pakken.

4. Samenwerkingspartners

 Om de trajecten succesvol uit te voeren, wordt samengewerkt met:

●        Lokale bedrijven

●        Onderwijsinstellingen en opleidingscentra.

●        Arbeidsbemiddelingsdiensten (zoals VDAB).

●        Andere partners (parkoers, regierol soc eco, wijk-werken …)

5. Resultaatmeting en Evaluatie

Om de effectiviteit van dit beleid te waarborgen, worden de volgende indicatoren gemonitord:

●        Aantal leefloners dat start met arbeidstrajectbegeleiding

●        Percentage van trajecten dat leidt tot duurzame tewerkstelling.

●        Tevredenheid van de deelnemers over de begeleiding.

●        Feedback van werkgevers over de samenwerking

4. Organisatie

Bijkomende aanwerving vereist van 1 VTE trajectbegeleider, contractueel, niveau B1-B3 (voor cijfergegevens mbt capaciteit: cfr rapport VVSG 2025 OCMW's en activering)

Financiële weerslag

Uitgaven:

●        aanwerving van een arbeidstrajectbegeleider (B1-B3), contractueel - geraamde bruto-loonkost anciënniteit 10 jaar: 69.000 €

●        MJP000332 -- Werkingskosten trajectbegeleiding -- € 20.000,00 -- € 19.700,00 -- 2025/61630020/09 /0904/

Inkomsten:

●        De impact van de beperking van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd op een extra instroom van leefloongerechtigden wordt voor de OCMW’s gecompenseerd via een verhoging van de financiering van het leefloon vanuit de federale overheid. Deze verhoogde financiering is afhankelijk van het afsluiten van een GPMI en van de resultaten inzake de uitstroom van leefloongerechtigden naar duurzame tewerkstelling. …’ 

●        De OCMW's zullen extra financiële middelen ontvangen om de gevolgen van het stijgend aantal leefloondossiers als gevolg van de beperking van de werkloosheidsvergoeding in de tijd op te vangen:

○        Fase 0 - voorfinanciering: Voor 2025 is een budget voorzien van 26 miljoen euro dat verdeeld wordt naar aanleiding van de verwachte instroom bij het OCMW (volgens cijfers RVA – met verwachting dat 1/3e instroomt).

○        Fase 1 – onmiddellijke ondersteuning bij de behandeling van de aanvragen:

■        voor werklozen die uitstromen uit de werkloosheid op 1 januari, 1 maart en 1 april 2026 én een aanvraag leefloon indienen tussen 1 januari 2026 en 30 juni 2026: toelage van 100% van het leefloon voor 2026, 90% van het leefloon voor 2027, 80% van het leefloon voor 2028 en 75% va het leefloon voor 2029

■        voor werklozen die later uitstromen uit werkloosheid én/of die een aanvraag leefloon indienen na 1 juli 2026: extra toelage van 15% van het bedrag van het leefloon

■        tijdelijke verhoging van de subsidie van personeelskosten om toegenomen werklast op te vangen voor 2026 tot en met 2028 van 1036 € voor de werklozen die uitstromen op 1jan, 1 maart en 1 april 2026

○        Fase 2 – ondersteuning bij tewerkstelling via GPMI: Bonus-malus GPMI: vanaf 1 januari 2028 een bijzondere toelage voor het GPMI afhankelijk van het aantal GPMI’s, berekend per kalenderjaar. De bijzondere toelage is: 

■        15% indien ten minste 80% van de begunstigden een GPMI heeft afgesloten; 

■        12,5% indien tussen de 60% en 80% van de begunstigden een GPMI heeft afgesloten; 

■        10% indien tussen de 40% en 60% van de begunstigden een GPMI heeft afgesloten; 

■        7,5% indien tussen de 20% en 40% van de begunstigden een GPMI heeft afgesloten; 

■        5% indien minder dan 20% van de begunstigden ene GPMI heeft afgesloten. 

○        Fase 3 – Stimulansen voor duurzame tewerkstelling: 10% bonus voor duurzame tewerkstelling: een toelage van 10% van het bedrag van het leefloon indien de persoon minstens 1 jaar aan het werk blijft binnen de 4 jaar na toekenning van het leefloon. Deze toelage is beperkt tot maximaal 4 jaar van eerder toegekende leeflonen.

BESLUIT:

artikel 1:

Het vast bureau beslist aan de raad voor maatschappelijk welzijn voor te stellen over te gaan tot de oprichting van een dienst arbeidstrajectbegeleiding.

artikel 2:

Na goedkeuring van de oprichting van deze dienst arbeidstrajectbegeleiding door de raad voor maatschappelijk welzijn, is het vast bureau akkoord om over te gaan tot de aanwerving van 1 VTE arbeidstrajectbegeleider, contractueel, niveau B1-B3

artikel 3:

Dit besluit wordt bekend gemaakt conform de bepalingen van het DLB.